W obliczu rosnących cen energii, paliw i żywności ubóstwo energetyczne i wykluczenie transportowe – które były problematyczne już przed obecnym kryzysem geopolitycznym i gospodarczym - stają się coraz większym problemem w całej UE. Bez ukierunkowanych inwestycji i polityki redystrybucyjnej transformacja klimatyczna grozi powstaniem społeczeństwa coraz bardziej rozwarstwionego.
Jeśli bogatsze gospodarstwa domowe będą przechodzić transformację szybciej niż te o niskich i średnich dochodach, pogłębią się nierówności, a poparcie społeczne dla transformacji będzie zagrożone. Dlatego właśnie Społeczny Fundusz Klimatyczny (SCF) jest bardzo potrzebną i niezbędną częścią pakietu Fit for 55.
Fundusz powinien wykraczać poza łagodzenie społecznych skutków nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji dla budynków i transportu drogowego (ETS BRT). Jego celem powinno być położenie kresu ubóstwu energetycznemu i wykluczeniu transportowemu. W międzyczasie konieczne jest zapobieganie i przeciwdziałanie nierównym obciążeniom, jakie nowa cena emisji dwutlenku węgla dla tych sektorów będzie tworzyła w różnych państwach członkowskich.
Prawidłowo skonstruowany Społeczny Fundusz Klimatyczny powinien:
- Mieć minimalny roczny budżet w wysokości co najmniej 25% przychodów z systemu ETS BRT i wzrasta proporcjonalnie do wzrostu cen emisji w systemie ETS BRT powyżej prognozowanych przez Komisje przy określaniu budżetu początkowego SCF. Budżet, który nie wzrastałby wraz ze wzrostem cen emisji dwutlenku węgla, powodowałby niedopuszczalne ryzyko szkód społecznych i związanej z nimi krytyki polityki klimatycznej;
- Wyraźne wykluczać wsparcie dla paliw kopalnych zgodnie z wyłączeniami zastosowanymi w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (UE 2021/1056). Nie możemy zaakceptować faktu, że SCF wspierałby inwestycje w tak zwane technologie "niskoemisyjne" tylko po to, aby gospodarstwa domowe o niskich dochodach były dłużej uzależnione od paliw kopalnych, a przez to i od cen emisji dwutlenku węgla;
- Być otwarty dla wszystkich państw członkowskich, w których prawie krajowym wprowadzono cel osiągnięcia neutralności klimatycznej, aby w sposób systematyczny i skoordynowany zajęły się społecznymi skutkami obciążenia emisji dwutlenku węgla opłatami oraz wsparciem transformacji gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, poprzez opracowanie Społecznych Planów Klimatycznych;
- Popierać wyłącznie dodatkowe narzędzia służące rozwiązaniu problemu ubóstwa energetycznego i wykluczenia transportowego, ponieważ wyzwania związane z ETS BRT mogą potencjalnie zaostrzyć te społeczne problemy, a obecne wysiłki w tym zakresie już teraz, przed wdrożeniem nowego systemu handlu emisjami, są dalece niewystarczające;
- Opierać się na wiążących Społecznych Planach Klimatycznych z dostosowanymi do celów UE wskaźnikami ubóstwa energetycznego i wykluczenia transportowego oraz na przejrzystym i publicznym monitorowaniu ich wdrażania i takiej samej sprawozdawczości w zakresie wszystkich elementów Planów;
- Nakazywać zrównoważone połączenie rekompensat finansowych i wsparcia inwestycyjnego dla gospodarstw domowych o niskich dochodach. Inwestycje są kluczem do uruchomienia sprawiedliwej transformacji, ale potrzeba czasu, aby ograniczyć ubóstwo energetyczne i wykluczenie transportowe. W tym najtrudniejszym okresie potrzebne będzie bezpośrednie wsparcie dochodu najuboższych. Ponieważ nie ma uniwersalnego pasującego do potrzeb wszystkich obywateli UE podziału na te dwie kategorie, Komisja powinna uważnie przeanalizować potrzeby każdego państwa członkowskiego oddzielnie i dla każdego zaproponować zrównoważony podział na rekompensaty i wsparcie inwestycyjne dopasowany do sytuacji w danym państwie;
- Szanować i przestrzegać zasady partnerstwa, zapewniając znaczący udział wszystkich zainteresowanych stron, w tym tych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, w kształtowaniu Społecznych Planów Klimatycznych oraz podziału między wsparciem dochodowym i inwestycyjnym. Przyczyni się to do lepszego dostosowania planów do możliwości państw i potrzeb obywateli oraz zwiększy akceptację społeczną.
- Zacząć funkcjonować na wiele lat przed wejściem w życie ceny za emisje w ramach nowego ETS BRT. Takie wcześniejsze rozpoczęcie działania Funduszu można sfinansować poprzez przekazanie do niego środków w wysokości równej założonych przyszłych dochodów z systemu ETS BRT, oszacowanych w oparciu o modelowanie tych dochodów przez Komisję.
List (w języku angielskim) jest dostępny TUTAJ.
Źródło: T&E