Pasażerowie, którzy podróżują sami, na przykład służbowo, na trasie z Amsterdamu do Madrytu mogą na biletach na nocny pociąg zaoszczędzić do 65 euro, czyli 20% ceny biletu. Nowe modelowanie przeprowadzone przez organizacje Transport & Environment (T&E) i Back on Track Europe jest oparte na analizie możliwych obniżek cen biletów na nocne pociągi i pokazuje, że dwie proste poprawki do podatku VAT i opłat za dostęp do torów - czyli uiszczanych przez operatorów kolejowych za korzystanie z infrastruktury kolejowej - mogą mieć znaczący wpływ na ceny biletów.
W badaniu przeanalizowano również możliwe efekty obniżki cen dla czteroosobowych rodzin. W przypadku tras z Berlina do Neapolu lub z Brukseli do Wiednia czteroosobowa rodzina może zaoszczędzić odpowiednio 167 i 139 euro. W przypadku tych dwóch tras, przy podróży w obydwie strony, oszczędność emisji wynikająca z podróży całej rodziny pociągiem zamiast samolotem wyniosłaby odpowiednio 3 tony i 1,8 tony CO2e.
Łącznie w badaniu przeanalizowano siedem linii transgranicznych w Europie i wykazano, że niewielkie zmiany w sposobie opodatkowania pociągów nocnych mogłyby obniżyć ceny biletów średnio o 15%, zarówno dla osób podróżujących służbowo, samotnie, jak i dla rodzin.
Victor Thévenet, koordynator ds. kolei w T&E, mówi: "Pociągi nocne powracają, ale wraz z nimi również wysokie ceny biletów na podróże nimi. Unia Europejska promuje złotą erę pociągów nocnych, wspierając idealny jak z pocztówki pociąg sypialny Amsterdam-Bruksela-Barcelona, ale nie jest skłonna do obniżenia kosztów. W tym samym czasie sektor lotniczy nadal otrzymuje hojne dotacje rządowe. UE dysponuje narzędziami, które mogą sprawić, że bilety na nocne pociągi będą bardziej przystępne cenowo dla obywateli".
Obecnie coraz więcej firm stara się ograniczyć emisje związane z podróżami służbowymi. Bardziej przystępne cenowo podróże koleją dla osób podróżujących służbowo będą miały kluczowe znaczenie dla dokonywanych przez firmy wyborów. Jak wynika z badania, na trasie z Brukseli do Sztokholmu osoba podróżująca służbowo zaoszczędziłaby do 160 euro, czyli 19% ceny biletu.
Od 2020 r. w Europie uruchomiono kilka nowych nocnych połączeń kolejowych, częściowo w odpowiedzi na rosnącą potrzebę przejścia na niskoemisyjne środki transportu. Podróże koleją mają średnio 28 razy mniejszy wpływ na klimat niż podróże lotnicze. Jednak wysokie koszty często zniechęcają konsumentów [1]. Badanie ankietowe przeprowadzone przez Europe on Rail w 2021 r. wykazała, że 70% obywateli jest skłonnych wybrać nocny pociąg, jeśli oferta byłaby "rozsądna" [2].
Struktura kosztów pociągów nocnych jest niekorzystna w porównaniu z budżetowymi liniami lotniczymi, ponieważ silnie zależy od pokonywanego dystansu. Na długich dystansach pociągi muszą ponosić wysokie koszty korzystania z infrastruktury kolejowej. W przypadku lotnictwa większość kosztów wiąże się ze startem i lądowaniem, co daje pociągom przewagę na krótszych dystansach.
Aby odwrócić ten trend, pociągi nocne powinny korzystać ze sprawiedliwszego opodatkowania i obniżonych opłat za dostęp do torów. W związku z tym, że UE planuje opublikować wytyczne dotyczące kosztów podróży koleją do końca roku, badanie zaleca przyjęcie w wytycznych, aby nocne pociągi w Europie korzystały z 0% stawki VAT i obniżenia opłat za dostęp do torów. Ma to już miejsce we Francji, gdzie pociągi nocne są zdefiniowane jako segment rynku, który ze względu na niską rentowność powinien być zwolniony z części opłat za dostęp do torów.
Aby wesprzeć rozwój pociągów nocnych, państwa członkowskie mogłyby również całkowicie zwolnić transgraniczne pociągi nocne z opłat za dostęp do torów, zaleca T&E. Taka sytuacja ma miejsce w Belgii, gdzie rząd federalny zwraca opłaty za dostęp do torów i energię dla międzynarodowych operatorów kolejowych.
Rozwój pociągów nocnych pomaga również zmaksymalizować wykorzystanie istniejącej infrastruktury kolejowej, która jest zwykle zamknięta lub niewykorzystywana w porze nocnej, opiniuje T&E. Juri Maier z Back on Track Germany podsumowuje: "UE musi przejąć inicjatywę w uczynieniu nocnych pociągów najbardziej atrakcyjną opcją dla obywateli chcących przemierzyć kontynent. Dwie niewielkie zmiany podatkowe mogą mieć duży wpływ na atrakcyjność podróży koleją w Europie. Byłyby korzystne zarówno dla klimatu, jak i dla portfeli obywateli".
Przypisy:
[1] Back-on-track.eu (2022). Potencjał nocnych pociągów w zakresie redukcji globalnego ocieplenia. (ang. The Global Warming Reduction Potential of Night-Trains.)
Badanie (j. angielski) - TUTAJ