Zmiana klimatu musi być postrzegana jako proces zagrażający bezpieczeństwu narodowemu, ponieważ przyczynia się do problemów, niepokojów i konfliktów wewnętrznych zagrażających psychicznemu, fizycznemu i ekonomicznemu bezpieczeństwu obywateli – wynika z raportu Koalicji Klimatycznej WPŁYW ZMIANY KLIMATU NA BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE POLSKI.
– Bezpieczeństwo Państwa zależy od tego, czy jego służby są w stanie odpowiednio wcześnie zidentyfikować zagrożenia, jakie przed nim stoją i adekwatnie do nich podjąć działania zapobiegawcze i zwiększające odporność na ryzyko negatywnych oddziaływań – tłumaczy prof. SGGW Zbigniew Karaczun, ekspert Koalicji Klimatycznej.
Bezpieczeństwo narodowe to znacznie więcej, niż tylko obronność
Zapewnienie bezpieczeństwa to nie tylko obrona granic, choć niewątpliwie jest ona ważna. To także dbanie o stabilność fizyczną, psychiczną i ekonomiczną obywateli, umożliwiającą im godne życie i rozwój.
Susze, pożary, powodzie, fale upałów – to skutki zmiany klimatu, które zagrażają życiu, zdrowiu i dobrostanowi Polek i Polaków. Raport wskazuje także na inne zagrożenia związane z kryzysem klimatycznym. Są to między innymi:
- Wzrost zachorowań na choroby przenoszone przez kleszcze, pojawienie się w Polsce egzotycznych wirusów.
- Ograniczenie samowystarczalności żywnościowej z powodu susz i nieurodzajów.
- Zniszczenia i wyłączenia z użytkowania infrastruktury wrażliwej na skutki zmiany klimatu.
- Częstsze wyłączenia elektrowni i przerwy w dostawach prądu.
- Ograniczenia w przemieszczaniu się i transporcie towarów.
- Spadek produkcji w sektorach energo- i wodochłonnych.
Ekstremalne zjawiska pogodowe to także koszty. W latach 2001-2019 wyniosły w Polsce średnio 6 mld zł rocznie, czyli łącznie 115 miliardów złotych strat bezpośrednich, a prognozy Polskiej Izby Ubezpieczeń wskazują na możliwość spadku PKB z powodu zmiany klimatu do 2050 r. o 3-10%.
– Przygotowany przez grono wybitnych specjalistów raport Koalicji Klimatycznej nt. wpływu zmiany klimatu na bezpieczeństwo narodowe Polski jednoznacznie wskazuje,że Polska jest niemal zupełnie bezbronna wobec negatywnych oddziaływań powodowanych przez zmianę klimatu z powodu ich wieloletniego lekceważenia. Nie mamy służb zapobiegających dezinformacji klimatycznej, jesteśmy słabo przygotowani na skutki katastrof naturalnych czy zagrożenia zdrowotne wywołane zmianą klimatu, nie podejmujemy działań, aby zapobiec utracie bezpieczeństwa żywnościowego. Mamy nadzieję, że raport stanie się dla polskich władz dzwonkiem alarmowym i obudzi ich z letargu – dodaje prof. Karaczun.
To wszystko bezpośrednio wpływa na poczucie bezpieczeństwa każdej Polki i każdego Polaka i może prowadzić do poważnych niepokojów społecznych, a nawet chaosu politycznego.
NATO już dostrzega tego typu zagrożenia, czego dowodem jest przyjęcie w 2021 roku Agendy Sojuszu w sprawie zmian klimatu i bezpieczeństwa. Polska, jako członek NATO, nie powinna dłużej pozostawać w tyle.
Polska pod ostrzałem dezinformacji
Raport wskazuje także, że kwestie klimatyczne stały się narzędziem w wojnie hybrydowej. Rosja aktywnie wykorzystuje dezinformację klimatyczną do podważania zaufania obywateli do władz i siania niezgody, a w efekcie do destabilizacji państw i osłabienia ich pozycji na arenie międzynarodowej. Brak uwzględnienia zagrożeń klimatycznych w polskiej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego utrudnia walkę z atakami tego typu.
– Zjawisko dezinformacji klimatycznej nie jest marginalnym problemem, lecz strategicznym zagrożeniem dla państwowego bezpieczeństwa, szczególnie w kontekście rosnącej polaryzacji społecznej. Manipulowanie informacjami i danymi o kryzysie klimatycznym, przede wszystkim w mediach społecznościowych, znacząco wpływa na spowolnienie wdrażania polityk ograniczających emisje i wspierających dostosowanie do skutków zmiany klimatu – wyjaśnia Anna Siewiorek, Senior Campaign Lead, Fundacja Climate&Strategy.
Czas na działanie: rekomendacje dla rządu
Raport nie tylko diagnozuje problemy, ale też przedstawia konkretne rekomendacje dotyczące: Funkcjonowania państwa i jego instytucji w kontekście zmian klimatycznych, Zwalczania dezinformacji klimatycznej, wzmocnienia bezpieczeństwa zdrowotnego, energetycznego, żywnościowego, przemysłowego, transportowego i środowiskowego.
– Jako Koalicja Klimatyczna zajęliśmy się oceną wpływu zmiany klimatu na bezpieczeństwo narodowe, ponieważ jest to aspekt zbyt często pomijany w debacie publicznej toczącej się wokół przyjmowania i wdrażania polityk klimatycznych. Jest wiele działań, które możemy i musimy podjąć, by zwiększyć naszą odporność. Niektóre są proste, jak zwiększenie ilości zieleni w mieście, ochrona i rozwój błękitno-zielonej infrastruktury, by zapewnić sobie ochłodę w upały i lepsze zagospodarowanie wody z ulewnych deszczy. Inne są bardziej złożone, jak przygotowanie sektora ochrony zdrowia - zapewnienie lekarzom szkolenia w zakresie nowych chorób, czy szpitalom chłodzenia w czasie upałów. Najlepsze są działania jednocześnie łagodzące nasz wpływ na klimat i dostosowujące gospodarkę do już zachodzących zmian, takie jak poprawa efektywności energetycznej budynków czy rozwój kolei. Mamy już potrzebne rozwiązania. Wystarczy przestać chować głowy w piasek i zabrać się do pracy – mówi Urszula Stefanowicz, Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki, ekspertka Koalicji Klimatycznej.
Raport jest skierowany przede wszystkim do polityków i pracowników administracji różnych szczebli, w tym szczególnie do osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo narodowe. Pokazuje, że pilne uwzględnienie kwestii klimatycznych w Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Polski jest kluczowe dla naszej przyszłości.
Najważniejszy wniosek - polskie władze muszą jak najszybciej zacząć pracę nad przygotowaniem nas na zagrożenia wynikające ze zmiany klimatu. Konieczne jest połączenie tych działań ze zmniejszaniem emisji gazów cieplarnianych. Zajęcie się jednocześnie jednym i drugim zwiększy szanse na zapewnienie ludziom dobrej jakości życia w zmieniającym się świecie.
Raport jest dostępny na stronie Koalicji Klimatycznej.