ESR - poddawany obecnie przeglądowi jako część nowego pakietu klimatycznych regulacji Komisji Europejskiej "Fit for 55" - ustanawia wiążące krajowe cele klimatyczne dla emisji z transportu drogowego, budynków, rolnictwa, odpadów i małych przedsiębiorstw. Z nowej analizy T&E wynika, że trajektoria redukcji emisji zaproponowana przez Komisję Europejską wyznacza zdecydowanie zbyt hojny budżet emisji na lata 2021-2030. Słabe punkty rozporządzenia oznaczają, że do 2030 roku emisje w sektorach objętych ESR nie zostaną zredukowane o -40%, jak przewiduje Fit for 55, ale zaledwie o -33%.
Sofie Defour, menager ds. klimatu w T&E, powiedziała: "ESR ma być unijnym zabezpieczeniem tego, by kraje członkowskie wdrażały niezbędne rozwiązania służące ochronie klimatu. Jednak cele krajowe pozostają pustymi wydmuszkami, jeśli nie są odpowiednio wdrażane i egzekwowane. Jeśli ESR będzie pełen elastyczności i luk prawnych, państwa członkowskie będą mogły łatwo wykręcić się ze swoich zobowiązań. Ale klimat nie czeka na takie wykręty."
Nowa analiza T&E ujawnia, że przy proponowanej trajektorii redukcji państwa członkowskie musiałyby zrealizować jedynie 29% redukcji emisji przewidzianych we wniosku Komisji na lata 2021-2030. W przełożeniu na cel ESR na 2030 rok, emisje w transporcie drogowym, budynkach, rolnictwie, małych obiektach przemysłowych i sektorze odpadów nie zostałyby ograniczone o 40%., ale jedynie o 33%.
Analiza T&E wskazuje na dwa rodzaje elastyczności w ramach ESR, które uniemożliwią UE osiągnięcie celu redukcji emisji. Po pierwsze, procesy bankowe, pożyczkowe i handlowe dają państwom członkowskim możliwość opóźniania rzeczywistych redukcji emisji i polegania na redukcjach wynikających ze spowolnienia gospodarczego spowodowanego przez COVID. Zgodnie z obecnymi zasadami państwa członkowskie mogą "przechowywać" swoje nadwyżki z 2021 r. bez żadnych ograniczeń do wykorzystania w kolejnych latach. Dzięki tej tak zwanej "dywidendzie COVID" kraje będą mogły tylko w 2021 roku przeznaczyć do "przechowania" nadwyżkę wielkości całej emisji Republiki Czeskiej z 2019 r.
Drugi, bardziej niepokojący rodzaj elastyczności, obejmuje kredyty, które są dodatkowe w stosunku do budżetów emisji przydzielonych poszczególnym krajom - albo pochodzą one z innych sektorów z poza ESR (ETS i LULUCF), albo stanowią dodatkowe przydziały przewidziane w ramach ESR. Wprowadzając dodatkowe uprawnienia do budżetu emisji ESR, zmniejsza się motywację państw członkowskich do wypracowania wystarczająco skutecznych rozwiązań służących wprowadzeniu sektorów transportu, budynków, rolnictwa i odpadów na ścieżkę do zerowej emisji netto.
"Wzywamy do zaprzestania stosowania tych elastycznych rozwiązań. Komisja Europejska nie może wyznaczać ambitnych celów w swoim pakiecie Fit For 55, a jednocześnie pozostawiać przestrzeni dla elastycznych opcji, które umożliwiają państwom członkowskim unikniecie realizacji tych celów. Proponujemy alternatywną trajektorię, która zwiększyłaby redukcję emisji w ramach ESR o 244% w porównaniu z wnioskiem Komisji. To jest poziom ambicji, którego potrzebujemy w Europie" - wyjaśnił Defour.
"Zawyżony budżet węglowy i luki prawne przyczynią się do niebezpiecznej zmiany klimatu, ponieważ gazy cieplarniane będą nadal wprowadzane do atmosfery. Ważne jest, aby kraje nie opóźniały działań, ale trzymały się najbardziej ambitnej ścieżki, ograniczając emisje w stosunku do ich rzeczywistych poziomów. Ambitne, ciągłe działania przyniosłyby społeczeństwu największe korzyści" - dodała Brigitta Bozsó, koordynatorka ds. polityki klimatycznej w Climate Action Network (CAN) Europe.
Z badania wynika również, że w przeszłości krajom nie udało się zmieścić w budżecie emisji na lata 2013-2020 ze względu na słabe mechanizmy egzekwowania przyjętych celów. Jest to sprzeczne z przeważającym poparciem obywateli Europy dla bardziej ambitnych krajowych celów klimatycznych. T&E, CAN Europe, EEB i WWF zalecają wzmocnienie ram zgodności, w tym wprowadzenie kar pieniężnych oraz poprawę jakości i przejrzystości planów działań naprawczych.
Koalicja organizacji pozarządowych, w tym CAN Europe, WWF i EEB, zebrała się, aby zaproponować szereg zmian w rozporządzeniu dotyczącym wspólnego wysiłku redukcyjnego w celu wzmocnienia przepisów dotyczących krajowych działań i planowania w dziedzinie klimatu.
Wspólne oświadczenie NGO (j. ang.) - TUTAJ
Briefing (j. ang.) - TUTAJ
Źródło: T&E