Zależnie od tego, w jakim stopniu zaangażujemy się w działania związane z ograniczaniem emisji zanieczyszczeń powietrza z transportu drogowego, możemy do roku 2030 uzyskać różne efekty. W opcji biznes jak zwykle (BAU), jeśli nie włożymy w działania żadnego dodatkowego wysiłku, łączne koszty mogą przekroczyć 1,1 mld euro. W scenariuszu niskiej ambicji będą na poziomie 630 mln euro, a w scenariuszu wysokiej ambicji spadną do 366 mln euro. Oznacza to, że do 2030 możemy łącznie zaoszczędzić około 737 mln. Koszty związane z zanieczyszczeniem powietrza powodowanym przez transport drogowy oszacował instytut badawczy CE Delft na potrzeby European Public Health Alliance (EPHA). Przedstawia je w raporcie „Wpływ na zdrowie i koszty emisji diesli w UE”.
Infografika pokazująca dane dla Polski.
Głównymi zanieczyszczeniami pochodzącymi z transportu drogowego są pyły zawieszone (PM) i NOx. Inne zanieczyszczenia powietrza z transportu drogowego to ozon (zanieczyszczenia wtórne), niemetanowe lotne związki organiczne (NMLZO) i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wpływają one negatywnie m.in. na układ sercowo naczyniowy i oddechowy i zwiększają śmiertelność. Pojawiają się też dowody, że emisje zanieczyszczeń do powietrza mogą powodować inne problemy zdrowotne, takie jak cukrzyca typu 2, mała masa urodzeniowa dzieci i przedwczesne porody oraz stany ośrodkowego układu nerwowego, takie jak choroba Alzheimera czy depresja.
Pyły zawieszone są klasyfikowane jako szósty czynnik ryzyka dla całkowitej liczby zgonów na świecie, powodujące cały szereg schorzeń, w tym raka, choroby przewlekłe układu oddechowego oraz choroby sercowo-naczyniowe (HEI, 2018). W ostatnich latach eksperci stwierdzili, że dostępne są też dowody na skutki zdrowotne krótko- i długoterminowego narażenia bezpośrednio na NO2 (COMEAP, 2015) (EPA, 2016). Udowodniono związek między krótkotrwałą ekspozycją na NO2 a objawami układu oddechowego, takimi jak stany zapalne, nasilenie objawów u pacjentów z astmą i nasilenie reakcji alergicznych w drogach oddechowych. Dodatkowo wskazano na możliwość wzrostu prawdopodobieństwa zachorowania na astmę u dzieci z powodu długotrwałej ekspozycji na NO2.
Nie każdy obywatel europejski jest narażony na taki sam poziom zanieczyszczenia powietrza z transportu drogowego. Na przykład poziom narażenia na obszarach miejskich jest znacznie wyższy niż na obszarach wiejskich. Podobnie, ludzie mieszkający w pobliżu drogi, będą średnio oddychać wyższymi stężeniami zanieczyszczeń. Dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży i osoby, które już cierpią na choroby takie jak astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), będą bardziej wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza i doświadczą więcej skutków zdrowotnych niż inne (WHO 2018). Dodatkowo wpływ zmienia się wraz z czasem trwania i stężeniem ekspozycji. Krótkotrwałe narażenie na zanieczyszczenia powietrza trwa od kilku godzin do tygodnia lub miesiąca, podczas gdy długotrwałe może trwać kilka lat. Ponadto pojawiają się badania wskazujące, że dzieci i niemowlęta oddychają powietrzem z wyższymi stężeniami zanieczyszczeń powodowanych przez transport drogowy niż osoby dorosłe, ponieważ są bliżej ziemi (Sharma i Kumar, 2018). To zróżnicowanie jest brane pod uwagę przy przeprowadzaniu analiz.
Przy obliczaniu współczynnikami emisji COPERT całkowite koszty zanieczyszczenia powietrza związanego z ruchem drogowym w UE28 w 2016 r. wyniosły 66,7 mld euro. Udział pojazdów z silnikiem Diesla w tych kosztach wynosi 83%. W tym emisje NOx mają największy udział w kosztach całkowitych (zarówno zdrowotnych, jak i innych) związanych z zanieczyszczeniami powietrza z tego źródła (65%), a drugie w kolejności są pyły zawieszone PM2,5 (32%).
Ostatnie prace w ramach inicjatywy TRUE[1] ujawniły, że rzeczywiste współczynniki emisji NOx dla samochodów są wyższe niż oczekiwano i wykorzystywane przez COPERT[2]. Dlatego przeprowadzono analizę wrażliwości. Przy obliczaniu ze skorygowanymi wskaźnikami emisji (w oparciu o narzędzia TRUE wykorzystane także w opisywanym tu najnowszym raporcie CE Delft) całkowite koszty zanieczyszczenia powietrza związanego z ruchem drogowym, zarówno zdrowotne, jak i niezwiązane ze zdrowiem, w UE28 w 2016 r. wyniosły 79,8 mld EUR, czyli o 20% więcej niż w przypadku stosowania COPERT, a 75 % tych kosztów było spowodowanych przez diesle.
Raport jest dostępny TUTAJ.
[1]The Real Urban Emissions Initiative, https://www.trueinitiative.org
[2]COmputer Programme to calculate Emissions from Road Transport, https://www.emisia.com/utilities/copert/